طرح توسعه جامعه محلی
پایداری اجتماعی یکی از مهمترین ابعاد توسعه پایدار است که در کنار سایر ابعاد آن همچون پایداری زیست محیطی و اکولوژیکی می‌تواند توسعه همه‌جانبه‌ای را منجر شود. پایداری اجتماعی رابطه بسیار نزدیکی با مساله مشارکت‌پذیری و عدالت اجتماعی دارد که در برنامه‌های توسعه، توسعه جماعت‌محور نامیده می‌شود. در بنیاد توسعه کارآفرینی طرح توسعه جامعه به عنوان طرح اصلی سازمان و با تاکید بر توان‌افزایی اجتماعی-اقتصادی زنان محلی و بومی در استان سیستان بلوچستان انجام می‌شود.
در طرح توسعه جامعه محلی با نگاه به توانایی‌های جامعه محلی و نگاه درونی به فرایند بهبود وضعیت محلی، از مشارکت خود مردم محلات برای حل معضلات محله بهره برده می‌شود و با راهکارهایی نظیر شکل‌گیری گروه‌های خودیار، ایجاد کسب‌وکارهای خرد جمعی، و در نهایت ایجاد سازمان‌های مردمی محلی پیش می‌رود. بنیاد همچنین بعد از ایجاد نهاد محلی به نقش تسهیلگری خود در پایدارسازی و توسعه این نهادهای مستقل کمک می‌کند.
این طرح از سال ۱۳۹۰ توسط بنیاد با رویکرد توسعه جماعت‌محور در مناطق حاشیه‌ای استان سیستان و بلوچستان آغاز شده است. گام‌های ابتدایی با تشکیل گروه‌های خودیار زنان و تشکیل صندوق‌های پس‌انداز خرد برداشته می‌شود. سپس با اتکا به ظرفیت‌های بومی از یک سو، و انگیزه و توانایی زنان محلی از سویی دیگر کسب‌وکار گروهی شکل می‌گیرد. آموزش مهارت‌های اجتماعی و حرفه‌ای به جامعه هدف به توسعه ظرفیت فردی و اجتماعی افراد انجامیده و در نهایت این افراد کیفیت زندگی خود و اجتماع‌شان را بهبود می‌بخشند. ایجاد نهادهای محلی با محوریت زنان بومی از اهداف اصلی طرح توسعه جامعه محلی است که خانه هدی زاهدان نمونه موفق آن است. این طرح از سال ۱۳۹۰ در محله شیرآباد شهر زاهدان، از ۱۳۹۶ در محله کمب چابهار، و از سال ۱۴۰۱ در شهرهای زابل، زهک و نیمروز بخش سیستان این استان در دست اجراست.
شرح پروژه
- توسعه مهارت، قابلیت و در نتیجه آن دارایی‌های جامعه محلی
- مشارکت جامعه محلی در توسعه منطقه
- افزایش توان مذاکره جامعه محلی در راستای توسعه جامعه محلی
- نفوذ و اثرگذاری جامعه محلی در برنامه‌های توسعه‌ای
- افزایش سطح کیفی جامعه محلی
- نهادینه‌سازی مشارکت محلی در قالب سازمان‌های غیردولتی محلی NGO&CBO
اهداف
رویکرد اصلی پروژه «ایجاد گروه‌های خودیار» که زیر چتر طرح توسعه جامعه محلی اجرا می‌شود، ایجاد تا توسعه کسب‌وکارهای جمعی زنان از راه ایجاد صندوق‌های خرد محلی با درگیر کردن کلیه ذینفعان جامعه محلی است. اهداف این پروژه به شرح زیر است:
- شکل‌گیری کسب‌وکار کوچک و کمک به معیشت پایدار اعضا گروه‌های خودیار با تاکید بر مزید بومی منطقه (سوزن‌دوزی، سیاه‌دوزی، گردشگری و …)
- شکل‌گیری صندوق‌های اعتبار خرد
- نهادینه شدن گروه‌های خودیار در قالب سازمان غیردولتی محلی
- توسعه بازار محلی و فرامحلی
- بیمه اجتماعی گروه‌ها
بنیاد از تابستان ۱۴۰۱ با این پروژه وارد زابل شده است و توانسته با کمک و آموزش تسهیلگران بومی ۴ گروه خودیار با ۸۰ عضو زنان، ۴ صندوق پس‌انداز خرد برای هر گروه ایجاد کند.
هزینه رفت‌وآمد نیروهای تسهیلگر، آموزش، و مشاوره بنیاد به سیستان‌وبلوچستان توسط موسسه خیریه سیمرغ به عنوان حامی و همکار پروژه تامین می‌شود.
ایجاد گروه‌های خودیار
یکی از مسائل اصلی مورد توجه بنیاد این بوده است که مسیر اقدامات توسعه جامعه محلی در روند بلندمدت و در قالب طرح توسعه خانه هدی دیده شود تا ضمن بهبود مستمر فرایندها، بتوان به توسعه و تکثیر این الگو پرداخت.
اقدامات مشترک میان بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان و اعضای جامعه محلی در بیش از یک دهه فعالیت در زمینه توسعه جامعه محلی منتج به دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای شده‌است. مجموع شواهد، حاکی از موفقیت چشمگیر این اقدامات تاکنون بوده‌است. ذینفعان کلیدی بر رشد قابل ملاحظه اعضای خانه هدی در فرآیندهای توان‌افزایی اذعان دارند؛ ابراز و احساس رضایتمندی خود اعضا و حتی فرزندان و دیگر بستگان این افراد نیز موید دیگری برای این موفقیت از ابتدا تاکنون است. اما یکی از مسائل اصلی مدنظر اعضای بنیاد، این بوده که بتوان مسیر اقدامات را در روند بلندمدت و در قالب طرح توسعه خانه هدی در آینده نیز پیش برد تا ضمن بهبود مستمر فرایندها و توسعه خانه‌های هدی موجود، امکان تکثیر این الگو در سایر شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان و همچنین سایر استان‌ها فراهم شود. به همین منظور پروژه‌ای تحت عنوان پروژه توسعه خانه‌های هدی موجود تهیه و تنظیم و در حال حاضر در حال اجرا است.
توسعه خانه‌های هدی
