پژوهش
بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان پس از ده سال فعالیت در حوزه توسعه جامعه محلی و پس از کسب دستاوردهای قابل قبولی در خانه‌های هدی زاهدان، چابهار و دشتیاری، با استراتژی جدیدی در سطح سازمانی تصمیم به تمرکز حداکثری بر این حوزه در سایر شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان گرفت؛ بدین معنا که الگوی خود در توسعه خانه هدی را تکثیر و توسعه دهد. البته بنیاد از ابتدای فعالیت‌های خود در حوزه پژوهش فعالیت داشته و کتاب‌ها و کتابچه‌های بسیاری با همکاری شبکه‌ای از پژوهشگران و سازمان‌های متعدد در سطح محلی، ملی و بین‌المللی توسط بنیاد منتشر شده است. بخشی از دستاوردهای پژوهشی منتشر شده توسط بنیاد را می‌توانید در بخش انتشارات ببینید و دریافت کنید. اما واحد پژوهش بنیاد که از سال ۱۴۰۱ به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرده‌است سازمان را از لحاظ نظری در حوزه توسعه جامعه محلی تقویت خواهد کرد و رویکرد نظری و در نتیجه پروژه‌های بنیاد را عمق خواهد بخشید.
شرح پروژه
- کاربست مفهوم تئوری تغییر در طرح‌های توسعه جامعه محلی در بنیاد
- ترویج رویکرد توسعه جماعت‌محور و توان‌افزایی اجتماعی-اقتصادی در برنامه‌های توسعه
- اشتراک تجارب موفق و ناموفق در حوزه توسعه جامعه محلی میان پژوهشگران و نهادهای مدنی و دانشگاهی
اهداف
بنیاد در مسیر فعالیت‌های پژوهشی و برای ایجاد ساختاری جهت بهبود فرآیندهای عملیاتی و بستری جهت تقویت یادگیری سازمانی بدنبال شیوه‌ای برای ارزشیابی اثر بخشی طرح‌های توسعه جامعه محلی خود با مفهوم تئوری تغییر آشنا و در بکارگیری این مفهوم تلاشی را آغاز کرد.
تئوری تغییر روشی است که فرآیند طراحی/اجرا/ و ارزیابی را چنان شفاف نگه می‌دارد که هرکس که درگیر این فعالیت است می‌داند چه چیزی و چرا در حال انجام است. چرا که دستاوردها (اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت) بطور صریح و شفافی تعریف شده‌اند.
تئوری تغییر فرآیند بسیار دقیق و در عین حال مشارکتی است که به موجب آن گروه‌های ذی‌نفع در یک فرآیند برنامه‌ریزی شده سطوح مختلف اهداف خود در بازه‌های زمانی را بیان می‌کنند و شرایطی که باید برای دستیابی به آن اهداف فرآهم شود را شناسایی می‌کنند.
تئوری تغییر توضیح می‌دهد که:
– چگونه فعالیت‌ها در ایجاد زنجیره‌ای از نتایج که در دستیابی مطلوب مد نظر نقش ایفا می‌کنند، فهمیده و شناسایی می‌شوند.
– در هر سطحی از مداخله اعم از رویداد/ پروژه/ برنامه/ سیاست‌گذاری/ استراتژی/ و سازمان قابل استفاده است.
تئوری تغییر می‌تواند برای هر مداخله‌ای طراحی شود جایی که:
– اهداف و اقدامات امکان شناسایی و برنامه‌ریزی بصورت تار و پودی و منسجم پیش از آغاز را داشته باشد
– تغییرات و مناسب‌سازی در پاسخ به ادغام موضوعات و تصمیم‌گیری‌های مشارکتی با حضور دیگر همکاران و ذی‌نفعان باشد
به دلیل نکات ذکر شده بنیاد تصمیم گرفت تا بصورت ۲ سال در همه پروژه‌های خود از این مفهوم و ابزار جهت طراحی و ارزشیابی استفاده و کارایی بهره‌گیری از این روش را در عمل ارزیابی کند.
درباره تئوری تغییر
تیم پژوهش در گام اول «روایت شکل‌گیری خانه هدی شیرآباد از ابتدا تا کنون» را مکتوب و مستند کرد و پس از آن در قالب برگزاری «سلسلسه نشست‌های تخصصی توسعه جامعه محلی» تجارب، سوالات و دغدغه‌های این حوزه را با سایر کنشگران این حوزه به گفتگو نشست. البته این نشست‌ها کماکان ادامه دارد. در گام سوم با تعریف پروژه «استخراج شاخص‌های ارزشیابی طرح‌های توسعه جامعه محلی» در تلاش برای تدوین دستورالعمل ارزشیابی پروژه‌های خود است. یکی از دیگر از اقداماتی که بنیاد جهت تجهیز تیم خود برای اجرای موفق‌تر طرح‌ها و پروژه‌های خود داشت «کاربست مفهوم تئوری تغییر» (ToC) در طراحی، پایش و ارزیابی پروژه‌ها است.
ازجمله دیگر مسائل مهم برای بنیاد شناسایی فرصت‌های هم‌افزایی و همکاری با سایر نهادهای فعال در استان سیستان و بلوچستان است ازاینرو پس از دریافت پیشنهاد همکاری در پژوهش «تدوین تجارب محرومیت زدایی در استان سیستان و بلوچستان» از پژوهشکده مطالعات اقتصادی دانشگاه الزهرا مشتاقانه در این امر همکاری موثری را انجام داد.
