برگزاری نشست آنلاین بررسی تجارب و چالش‌های توانمندسازی اقتصادی زنان
تنظیم گزارش: شقایق نوروزی
نشست آنلاین بررسی تجارب و چالش‌های توانمندسازی اقتصادی زنان در بستر جوامع محلی توسط بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان با همکاری معمارنت و مرکز مطالعات و تحقیقات دانشگاه تهران در تاریخ ۲۰ آذر ۱۴۰۰ با حضور تعداد کثیری از مهمانان برگزار شد. در این نشست جناب آقای دکتر پویا علاءالدینی (رئیس موسسه مطالعات سیاستگذاری و تعاون دانشگاه تهران)، محمد سالاری (پژوهشگر اجتماعی و اقتصادی و مسئول بخش شهر معمارنت)، دکتر مریم کهن سال (پژوهشگر ارشد دانشگاه فنی برلین)، دکتر منیژه مقصودی (مدیر کارگروه مطالعات عشایری و زنان در مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران)، دکتر عبدارازق کاکار (فعال اجتماعی در حوزه توانمندسازی زنان در پاکستان)، ندا شمس (مدیر عامل بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان) و مرضیه حسن زهی (مدیرعامل خانه هدی زاهدان) به عنوان سخنرانان جلسه حضور داشتند.
رویکردهای گوناگونی برای دستیابی به توسعه جوامع محلی وجود دارد و این تنوع رویکرد براساس ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی توجیه میشود. نقش اعضای جوامع محلی در توان افزایی اقتصادی و اجتماعی و دستیابی به توسعه جوامع محلی بسیار مهم و اساسی است. بنابراین، بررسی رویکردهای رایج نسبت به توسعه جوامع محلی مستلزم برقرای ارتباط میان مباحث نظری در سطح کلان و تجارب میدانی در سطح خرد می‌باشد.
دکتر پویا علاءالدینی تاکید ویژه‌ای بر لزوم توجه به ساختارها و سازوکارهای محلی و جماعت محور در سیاستگذاری اجتماعی کردند. جنبه‌های جنسیتی فقر در ایران بطور واضح مشاهده میشود که با افزایش میزان فقر گروه‌هایی که دسترسی اندکی به اشتغال داشتهاند همچون زنان آسیب دیده‌اند. همچنین ایشان اشاره کردند ساز وکاری که تمرکز ویژه‌ای بر فقرزدایی و ارائه خدمات اجتماعی با هدف توانمندسازی اقتصادی زنان در سطح محلات و جماعت‌ها هرگز وجود نداشته‌است. با بکارگیری سازوکارهای جماعت محور در محلات فرودست شهری خانواده‌ها شناسایی و سرمایه اجتماعی آنها افزایش که منجر به شکلگیری برنامه‌های جماعت محور پایدار میشود. با تدوین چنین برنامههایی میتوان انتظار شکلگیری سایر برنامه‌ها و سیاست‌ها را داشت.
محمد سالاری در ارتباط با عاملیت بخشیدن به زنان در برنامه‌ریزی‌های توانمندسازی اقتصادی زنان صحبت کردند. هرگونه سیاستگذاری در مباحث مربوط به اشتغال و توسعه اقتصادی میبایست برای زنان صورت گیرد زیرا نرخ مشارکت اقتصادی مردان به بالاترین میزان خود رسیده‌است. نمی‌توان گفت زنان در فعالیتهای اقتصادی مشارکت نکرده‌اند بلکه آنها با موانع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روبه روشدند که ما از آن به عنوان آپارتایدهای جنسیتی یاد می‌کنیم. در ارتباط با توانمندسازی اقتصادی زنان مقامات محلی در تدوین و ساستگذاری برنامه‌ها کمترین میزان دخالت را داشته باشند و اجازه دهند فرایندهای خود بخودی شکل گیرد. نیازی به تدوین برنامه‌ای مدون و یکسان برای توانمندسازی زنان نیست بلکه اجازه دهیم جوامع محلی با توجه به امکانات و پتانسیل‌ها برنامه‌ریزی نمایند.
دکتر مریم کهن سال بر اهمیت وجود رویکرد میان رشته‌ای در توسعه جوامع محلی با ارائه نمونه موردی طرح مسئله‌ای برای فرحزاد تاکید کردند. هدف اصلی این طرح پیشنهادی افزایش زیستپذیری محله با بکارگیری مدلی اقتصادی و اجتماعی برای مدیریت بازیافت پسماند بود. بدنبال بکارگیری اقداماتی و راهکارهایی بودیم که چگونه کاربرد محله ارتقا داده شود و با چه تمهیداتی میتوان تله فقری که خانوارهای محله با آن مواجه هستند را کاهش داد. در حال حاضر اجرای این طرح پیشنهادی با مدیریت شهری امکان پذیر نیست زیرا حل این مسئله میبایست توسط اعضای جامعه محل و یا متخصصان در زمینه‌های گوناگون که خواهان حل این مسئله بصورت عمیق و ریشهای هستند. همچنین ایشان در سخنان پایانی خود اشاره کردند مسئله‌های مشارکت محور در توسعه مادامی که برنامه‌ریزان و سیاستگذاران اصرار به حل مسئله در بازه زمانی کوتاه مدت دارند تحقق نمی‌یابد.
دکتر منیژه مقصودی تجربیات خود را در ارتباط با تکنیک‌های تسهیلگری با نگاهی به تجربه معدن طلا در قروه کردستان به اشتراک گذاشتند. در این طرح کشف لایه‌های طلا با همکاری شرکت بین المللی … انجام شد که پس از آن لزوم انجام مطالعات اجتماعی در منطقه شکل گرفت. پروژه بهداشت بصورت سالانه در آن منطقه با هدف ارزیابی تاثیر تغییرات آب و هوایی بر سلامت و بهداشت افراد روستایی اجرا می‌شد. روش مشارکتی روستایی که مداخله‌ای با هدف توانمندسازی و افزایش مشارکت جامعه محلی با تاکید بر گروههای ایزوله (پیرامون) بکارگرفته شد. نیاز سنجی باعث سوق یافتن کمک‌های بلاعوض به سمت نیازهای روستاییان و احداث کلینیک بهداشتی با حضور پزشک مرد و زن شد. بسیاری از زنان نیز به عنوان نیروی کار در منطقه قروه مشارکت می‌کردند. حضور اهالی روستا بویژه زنان در جلسات ماهیانه با هدف آگاهی و اطلاع رسانی به سایر افراد صورت می‌گرفت. علاوه بر ارائهی گزارش‌های آخر سال به شورای اسلامی، اطلاعات پروژه بصورت عملی برای همه اهالی ارائه می‌شد.
دکتر عبدالرازق کاکار سخنرانی خود را در ارتباط با نگاه به نقش زنان در توسعه روستایی مطرح کردند. یکی از کارآمدترین اقدامات برای توانمندسازی زنان پرورش چهارپایان بدلیل نیاز به سرمایه اندک، دسترسی آسان به بازارهای محلی و توانایی بالقوه زنان روستایی در پرورش چهارپایان است. فقر زنان روستایی در سطوح مختلف رخ می‌دهد و عدم دسترسی به منابع آموزش و بازار مسائل اصلی فقر آنها در نظر گرفته میشود. توانمندسازی زنان در دو سطح کسانی که چهارپایان را پرورش میدهند و افرادی که با فروش آنها کسب درآمد می‌کنند صورت می‌گیرد. این توان افزایی علاوه بر دارا بودن مزیت اقتصادی، تامین نیازهای غذایی، افزایش تابآوری، سلامت افراد جامعه را تضمین می‌نماید و با محیط زیست سازگار است.
ندا شمس و مرضیه حسن زهی به نقش جامعه محلی در پایدارسازی اثرات طرح‌های توسعه جماعت محور اشاره کردند. یکی از اهداف اصلی توسعه پایدار پایداری اجتماعی است که رابطه نزدیکی با مشارکتپذیری و عدالت اجتماعی دارد. مسئله مشارکتپذیری در برنامه‌های توسعه جماعت محور یکی از الویت‌های اساسی است. بنیاد توسعه کارآفرینی با ایجاد نهادهای محلی که توسط خود اعضای جوامع محلی اداره می‌گردد نقش تسهیلگری برای خود قائل شد. توان افزایی اجتماعی صرف در مناطقی که مردم نیازهای اقتصادی گوناگونی دارند نگاه فانتزی به نظر می‌رسد. در حالیکه توانمندی اقتصادی فارغ از توان افزایی اجتماعی در جوامع محلی پایدار نخواهد بود. تشکیل گروههای خودیار، احداث صندوقهای اعتبار خرد، ایجاد کسب و کار گروهی برای زنان، تاسیس نهادهای محلی و نقش خانه هدی در توسعه کسب و کار جمعی زنان منجر به پایداری جوامع محلی خواهد شد. پایدار بودن نهادهای محلی بویژه در مواقع بحرانها باعث تداوم فعالیتهای مشارکتی و موثر بودن افراد محلی در کاهش آسیب و حل مسائل میشود. توجه به کودکان یکی از مسائل اساسی و مهم در پیشبرد ظرح‌های توسعه جماعت محور ماست. در خانهی هدی زاهدان موضوع توسعه فردی و اجتماعی کودکان و جوانانی که مادران آنها عضو این خانه بودند در الویت این برنامه قرار گرفته‌است.